18-07-2022 - Actuele hitte en weermodellen GFS en ECMWF
Wat is het warm en morgen wordt het zelfs ronduit heet. Bijzonder, want tot 2019 werden temperaturen boven het oude (23 augustus 1944) record van 38.6°C nooit meer gemeten - en toen kwamen die drie juli-dagen met eerst een nieuw landelijk record te Eindhoven met 39.3°C op 24 juli, daarna op 25 juli opnieuw een nieuw landelijk record te Gilze-Rijen met 40.7°C en op de 26e nog een toegift te Volkel van 40.1°C! En het waren geeneens uitschieters, meerdere weerstations zaten urenlang boven het oude record.
Maar voor nu verschenen vorige week al (GFS-)kaarten met maxima tot wel 45°C! Hierboven een voorbeeld van 16 juli berekend voor 19 juli, bron: Weerplaza. Hoe reëel was dat en hoe moeten we nu tegen die berekeningen aankijken? Om te beginnen mag niet worden onderschat hoe goed die rekenmodellen tegenwoordig zijn, kunnen ver vooruit rekenen, nemen alle relevante factoren mee en zitten vol met interne "checks and balances" om de resultaten bij de realiteit te houden. Als een model als GFS dit soort extremen berekent, en dat ook nog eens bij ruime herhaling, is er wel degelijk iets aan de hand en dat blijkt nu ook wel. Maar het model heeft een eigenaardigheid en dat is dat het meer dan eens worstelt met het vochtgehalte in de onderste lagen van de atmosfeer. Het onderschat de hoeveelheid vocht waardoor temperaturen te hoog berekend worden omdat van de door de zon ingestraalde energie minder verloren gaat aan het verdampen van aanwezig vocht. Dit vooral bij berekeningen voor de langere termijn omdat bij elke rekenronde zo'n weermodel gevoed wordt met de actuele waarnemingen (metingen) waardoor de precisie steeds toeneemt naarmate een doeldatum nadert. We zien deze eigenaardigheid van GFS ook wel terug bij onstabiliteitsberekeningen waarbij juist teveel vocht "gezien" wordt waardoor berekende potentiële onstabiliteit (CAPE) soms te hoog uitvalt.
Is een rekenmodel daarom weinig bruikbaar? Nee hoor, meteorologen kennen de diverse sterkten en zwakten van de verschillende weermodellen en zullen die meenemen in hun beoordelingen en de daaruitvolgende weersverwachtingen. Bovendien berekende GFS net als het Europese ECMWF (EC) keurig al ver vooruit de drie warme dagen met een echte piekdag erin en net als EC eerst voor 16-18 juli en daarna het verschuiven naar de uiteindelijke 18-20 juli. Kortom: de modellen zijn waardevol als het gaat om trends.
Kijken we naar de "runs" (rekenrondes) van afgelopen nacht (00z, 02:00 lokale tijd) dan liggen de berekende maxima al veel dichter bij elkaar en dat terwijl bekend is dat we bij EC vaak ook 1 of 2 graden moeten bijtellen. GFS heeft nog wel een 40+ staan voor morgen en het zal spannend worden of de 40 weer gehaald zal kunnen worden. Lokaal valt het zeker niet uit te sluiten, de weerberichten noemen momenteel maxima tot 39°C over het zuidoosten.
Tot slot en voor nu nog genoemd dat het KNMI voor de periode een Code Geel voor de hitte heeft uitstaan en morgen voor het zuiden en ruime midden zelfs een Code Oranje voor "zeer hoge temperaturen". Het Nationaal Hitteplan is van kracht. Neem jezelf en je naasten morgen in acht want bij temperaturen tegen de 40 graden gaat het zeker om extreem weer waarmee rekening gehouden moet worden!
